زرشک   Barberry

نام علمی  Berberis

«تمیزکننده و مقوی کبد»

زرشک درختچه‌ای است دارای ساقه‌های خاردار که ارتفاع آن تا ۴ متر نیز می‌رسد. چوب این درخت، قهوه‌ای قرمز و یا زرد رنگ می‌باشد، برگهای آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای و گلهای آن خوشه‌ای و زرد رنگ است. شاخه‌های زرشک تیغ زیادی دارد، میوه زرشک قرمز رنگ، گوشتی، بیضوی شکل و دارای طعمی ترش است.

زرشک در جنگل‌های اروپا و آسیا می‌روید و درایران در دامنه‌های البرز یافت می‌شود. قسمتهای مورد استفاده این گیاه ريشه، پوست ريشه و ساقه، برگ، گل و میوه آن است.

ترکیبات شیمیایی

در تمام قسمت‌های این گیاه آلکالوئیدهای بربرین، آکسیاکانتین، بريامین وجود دارد، مقدار آلکالوئید در پوست ريشة زرشک بیشتر از قسمت‌های دیگر اين گیاه است. میوه زرشک دارای حدود 4/ مواد قندی، 6/ اسید مالیک و اسید تارتاریک و مقداری صمغ می‌باشد.

زرشک گونه‌های مختلف دارد که مهم ترین آنها یکی بنام زرشک بی‌هسته و دیگری زرشک با هسته می‌باشد.

صور دارویی زرشک

جوشانده زرشک: مقدار ۱۰-۲۰ گرم پوست ريشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آن را بجوش بیاورید، سپس آن را از روی اجاق برداشته و بگذارید برای مدت ۱۰ دقیقه بماند. این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید، مقدار مصرف روزانه آن سه فتجان در فاصله بین غذاهاست.

تنتور زرشک: اين تنتور را می‌توانید از مغازه‌ها خریداری کنید. مقدار مصرف آن 10 تا 20 قطره سه بار در روز می‌باشد.

دم کرده زرشک: مقدار ۴۰ گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید، مدت ۱۰ دقیقه بماند سپس آن را با شکر یا عسل شیرین کنید، مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست.

خواص طبی زرشک

زرشک از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است،

خواص میوه زرشک

۱) قابض است.

۲) تقوب‌کننده قلب و کید است.

3) بواسیرخونی را درمان مي‌کند.

4) خونر‌یزی را برطرف می‌کند.

5) برای برطرف کردن بیماربهای کبدی مفید است.

۶) صفرا براست.

7) دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی‌های دهان قرقره کنید.

خواص ریشه و پوست ساقه

۱) صفرا بر و مسهل است.

۲) کبد را پاک و تقویت می‌کند.

3) اعمال دستگاه گوارش را منظم می‌کند.

۴) سوه هاضمه را از بين می‌برد.

5) بی‌اشتهایی را برطرف می‌کند.

6) برای رفع پبوست مفید است.

۷) در درمان یرقان و زردی موثر است.

8) نقرس و رماتیسم را برطرف می‌کند.

9) خانم‌هائی که بین دو پربود خونریزی دارند! برای برطرف کردن آن می‌توانند از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند.

10) آنهائی که مبتلا به ورم طحال هستند می‌توانند برای معالجه ازاین گیاه کمک بگیرند.

11) واریس را درمان می‌کند.

12) برای معالجه بواسیر نافع است.

13) درمان کبدٍ بزرگ شده است.

14) تمبزکننده خون است، بنابراین آنهائی که صورت و بدنشان جوش مي‌زند باید ازاين گیاه استفاده کنند.

15) برای لاغر شدن و از بین بردن چربی های بدن، پوست ساقه زرشک را با معادل آن زردچوبه مخلوط کرده و آن را دم کنید و از این دم کرده به مقدار یک فنجان در بین غذاها یعنی سه فنجان در روز بنوشید.

16) برای تتظیم قند خون و معالجه مرض قند باید پوست ساقه زرشک را با دو برابر آن زردچوبه مخلوط کرده و آن‌ را دم کنید و به مقدار سه فنجان در روز بنوشید.

17) برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است.

18) فشار خون را پائین می‌آورد.

19) برای شست و شوی چشم می‌توانید از جوشانده ریشه و ساقه زرشک استفاده کنید.

خواص برگ زرشک

۱) آب آوردگی بدن را برطرف می‌کند.

۲) اسهال‌های مزمن را درمان می‌کند.

3) برگ زرشک دارای مقدار زیادی ویتامین می‌باشد بنابراین در درمان بیماری

اسکوربیت اثر مفید دارد.

4) جویدن برگ زرشک باعث محکم شدن لثه و دندان می‌شود.

۵) در موقع آنژین و گلو درد دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید

مضرات زرشک

مصرف مقدار زیاد زرشک و یا ساقه و برگ آن برای زنان حامله مناسب نیست زیرا رحم را تحریک کرده و ممکن است بامث سقط جنین شود.

منبع: کتاب یکصد گیاه معجزه گر، دکتر سهراب خوش بین